Sektor finansów publicznych ma za zadanie zarządzanie środkami publicznymi dla dobra państwa. Ustawa o finansach publicznych wymienia formy organizacyjno-prawne, poprzez które wykonuje swe działania. Tymi jednostkami są jednostki budżetowe, samorządowe zakłady budżetowe, agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej oraz państwowe fundusze celowe.
Fundusz celowy powstaje, gdy nastąpi powiązanie wydatków na wskazane cele z przychodami pochodzącymi ze ściśle określonych źródeł. Najczęściej fundusz celowy występuje poza ramami budżetu. Ustawa przewiduje tworzenie funduszy celowych na podstawie odrębnych ustaw, gdzie przychody
pochodzą ze środków publicznych, a koszty są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych. Fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej. Według ustawy fundusz celowy to zasób środków pieniężnych, który powstał z ustawowo określonych źródeł przychodów powiązanych celowo z finansowaniem kosztów realizacji określonego zadania publicznego i pozostawał w dyspozycji ministra lub innego podmiotu tworzącego fundusz.
Fundusz celowy jest formą finansowania zadań publicznych. Fundusz zostaje wyodrębniony poprzez zgromadzenie jego środków na wyodrębnionym rachunku bankowym przeznaczonym do obsługi funduszu.
Gospodarka finansowa funduszu celowego jest oparta na metodzie budżetowania netto. Fundusz celowy ma za zadanie finansowanie niewielkiej grupy celów. Jednakże pozwalają na bardzo elastyczne gospodarowanie środkami, chociaż fundusz celowy jest zobowiązany prowadzić gospodarkę
finansową na podstawie planu finansowego.
Zazwyczaj przychody funduszy celowych pochodzą ze świadczeń o charakterze publicznoprawnym, nałożonych ustawami. Znane fundusze celowe to Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Emerytalno-Rentowy KRUS, Fundusz Prewencji i Rehabilitacji KRUS, Fundusz Administracyjny KRUS, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Promocji Twórczości, Państwowy Fundusz Kombatantów, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych, Centralny Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym.
Znaczenie poszczególnych funduszy zależy od wielkości środków jakimi dysponują oraz od znaczenia zadań jakie realizują. Fundusze celowe mogą dokonywać wydatków jedynie w ramach posiadanych środków finansowych. Fundusze celowe można podzielić na państwowe i samorządowe. Z kolei według kryterium przeznaczenia środków publicznych fundusze dzielimy na gospodarcze i pozagospodarcze.
Natomiast kryterium pochodzenia zasobów pieniężnych pozwala podzielić fundusze celowe na publiczne, społeczne i mieszane. Istotną zaletą funduszy celowych jest ciągłość finansowania oznaczonych zadań publicznych. Ponadto następuje kumulacja środków publicznych, które nie zostały zużyte przez fundusz celowy przed końcem roku kalendarzowego.
Jednakże w przypadku funduszy celowych brak jest kontroli organów władzy prawodawczej.
